Na luuiku nëtök, ke ɣok lëu buk paan pieth, paan piɔl de Victoria yïk bennë raan ëbën rɔt ya yök ke cï mat thïn.
Yeeŋö ye cɔl atekthok (guɛɛm) në wɛ̈t de kuat ku kït?
Atekthok (guɛɛm) ee nuɔɔr de yaaŋ yennë kɔc tek thook në wɛ̈t nɔŋ kek gup kïït kɔ̈k peei wääc ka në wɛ̈t de kuɛɛtken bïï keek thïn yiic. Alëu bï mɛt thïn në lɛ̈ɛ̈t, nyiɛɛi/kuɛ̈ny wei ka cïï yïn bï ya gäm dhöl ka luɔɔi thöŋ kennë kë ye yök në kɔc kɔ̈k.
Atekthok (guɛɛm) alëu bï rɔt ya nyuɔɔth në kuɛɛr juëc yiic. Yen takatïk kënnë ee luui në kueer yennë atekthok (guɛɛm) cɔ̈kpiny në:
- kuat/wut yic
- Akutnhïïm ku thukuul yiic
- lööŋ ku ajuiir cï keek tääu yiic.
Këdaan yukku ŋɔ̈ɔ̈th ke bukku looi në akölciëën
Ee buk naŋ Victoria cïnic atekthok ku yaaŋ, mɛn benë kɔc ke paan de Victoria kedhie ya naŋ yic thöŋ, nhomlääu ku gël, ku bïk ya rëër në bɛ̈i wën pieth yiic, bïk naŋ pial de guɔ̈p ku kuɛɛt ye gɛm në kuɔɔny.
Takatïk (ajuiɛɛr) kënnë anɔŋic käŋ kaa 4 cï keek tääu ëke bï ya looi agonë atekthok ku yaaŋ gël në Victoria:
- Luɔɔi 1: Bï aciëëk ke atekthok, duciɛ̈k ku jɔl ya käwën ye keek gam aye keek ŋic, ku bï keek tɛɛr yiic ku bï keek jäi.
- Luɔɔi de 2: Bï loilooi ke akuma ku ɣän ke luɔɔi ya piath, bï keek ya yök ku bïk yiic ya ciɛ̈n atekthok.
- Luɔɔi de 3: Atekthok ku yaaŋ acie bɛɛr tɔ̈ ëke ye kä ye kɔc gël bïk ciɛ̈ ye tɔ̈ në loilooi yiic, bïk ya lɔ tueŋ, bïk ya rëër ëke piɔl gup ku bïk ya tiɛ̈m në ɣän kedhiɛ yiic.
- Luɔɔi de 4: Kɔc cï yök në atekthok aye yök në loilooi pieth bï ya röŋ kennë ciɛɛŋ ku kuɔɔny.
Luɔɔi de këdaan yukku tïŋ ke bukku looi në akölciëën
Takatïk (aguiɛɛr) de gël atekthok/guɛɛm abï:
- ya gɛm në jam de walaya yic bennë atekthok ya nyaai në ɣän ke pol de kurat ke wuɔ̈t yiic
- kuɔɔny në luɔɔi de akutnhom de kɔc bï atekthok në ɣän ke baai
- bï yïknhial në gël ku lööŋ tënë jam de lɛ̈ɛ̈t/män ku aciɛ̈ɛ̈k ke lɛ̈ɛ̈t/män
- bï cökpiny në kuɛɛr yennë akutnhïïm cɛɛth në kuɛɛr yennëke guɛl bɛ̈ɛ̈r/dhuknhïïm lɔŋë atekthok
- bï atekthok ku yaaŋ ya tekic në luɔɔi de lööŋ yiic
- bï cökpiny në tɛ̈n yenë kɔc ye kɔc luɔ̈ɔ̈i ku akutnhïïm guɛɛm/atekthok gɛ̈l thïn ku jɔl ya tɛ̈n yennë keek bɛ̈ɛ̈r/dhuknhïïm
- bï akutnhïïm thii rɛk ye gël de atekthok juiir ya gäm kuɔɔny në gël de atekthok tënë kɔc cï atekthok yök wënthɛɛr.
Ɣok aabï ajuiɛɛr de luɔɔi ya them në tɛ̈n lëu bï keek atekthok ya dhuɔ̈k nhom piny ku buk guɛl dhuknhom në lɔtueŋ da.
Yeeŋö ye ɣok wïc në ye takatïk (ajuiɛɛr) kënnë
Ɣok ye kuɛɛt wääc yiic
- Ciin de 30% de kɔc ke Victoria ake dhiëth keek në bɛ̈i kɔ̈k yiic
- Ciin de 8% de kɔc tueŋ ke Australia aa rɛ̈ɛ̈r në Victoria
- Kɔc ke Victoria aye bɛ̈n në kuɛɛt juëc wääc yiic kaa 300, ku aye jam në thook kaa 290 ke kuɛɛtken, ku kuanykë gäm wääc yiic kaa 200 cök
Atekthok aŋoot ke ye kërac
- Në ruɔ̈n de 2022 yic, ke ciin de kɔc kaa 3 në kɔc tueeŋ kaa 5 yiic nɔŋ (60%) aacï keek lueel ëke cï yök në atekthok paan de Australia.
- Në ruɔ̈n de 2023 yic, ke ciin de raan 1 në kɔc tueeŋ kaa 5 yiic nɔŋ (18%) aacï keek lueel ëke cï yök në atekthok paan de Australia.
- Kɔc kaa 3 në kɔc kaa 5 ke Australia yiic nɔŋ ciin de (63%) aa nɔŋ kërɛɛc yekë lueel tënë raan tök ka akutnhom juëc ke abaköök ëke bɔ̈ në Asia, Apirïka ka Midde East ka akutnhom de kɔc cie Krïthanooi
- Ciin de kɔc kaa 3 në kɔc kaa 5 ke Australia yiic nɔŋ ciin de (62%) aye atekthok tïŋ ke ye 'këdït rac apɛi’ ka ye ‘këdït rac amääth’
Lëu de wël ku gäm de kɔc ke baai në luɔɔi yic alëu bï ya kë ye nyuɔɔth ke atekthok në kaam de raan ɣer kenë raan ɣer kenë col ee kë cïï luel
Yeeŋa ye ɣok jam wɔnë yen
Ɣok cï piŋ tënnë kɔc juëc ke Victoria kaa 670 ke kɔc tueeŋ, kɔc nɔŋ ciɛɛŋ juëc wääc yiic ku akutnhïïm juëc wääc yiic ke gäm. Käk aye mɛt thïn në bäny ke akutnhom, kɔc ŋic käŋ ku kɔc lui në loilooi yiic.
Gueel de atekthok në Victoria
Acïn raan lëu bï ya tääu në atekthok yic. Na ca yök ka ca tïŋ në ka ke atekthok ka yaaŋ në Victoria, ke ka lëu ba guɛɛl.
Akutnhom ë Victoria ye gɛm në Loilooi thöŋ nhïïm ku Lööŋ ke Kɔc
Cɔ̈ɔ̈të në 1300 292 153 në nïn ke wik yiic në kaam de thaa 10 miäkduur agut cï thaa 2 thëëi. Na wïc athook/agamlöŋ ye wël waar yiic abac, ke yï cɔl 1300 152 494.
Imeeil enquiries@veohrc.vic.gov.au
Cɔl akut de National Relay Service të cï yïn miŋ, ka të cï yïn ye ŋiɛ̈c piŋ apieth ka cïï ye ŋiɛ̈c jam.
Bolith ke Victoria
Na ye të nɔŋ kärɛc cï röt tɛ̈ɛ̈m, ku wïc ba awäc ŋoot ke lɔtueŋ guɛɛl, ka wïc bï bolith dɔc bɛ̈n, ke yï cɔl namba de Guɛu kaa diäk (000)
Na ye të cïn kärɛc cï röt tɛ̈ɛ̈m, ke yï cɔl akut de kuɔɔny de bolith në 131 444 ka cɔl 131 450 ago raan de wɛ̈ɛ̈rë thok yök abac ke cïn wëu ye keek tääu piny.
Yïn lëu ba guɛl looi tënë akutnhom de boliith tɔ̈ piɔmdun yic ka në aliiric.
Yïn lëu ba guɛl looi ke yï këc rɔt cɔk ŋic guɔ̈p tënnë Akutnhom ye Awɛ̈ɛ̈c Jɔ̈ɔ̈ny/Gël në 1800 333 000.
Tënnë kuɔɔny dït dɛ̈t peei ku jɔl ya dhɔ̈l ke guɛl, ke alimku ba nem tënnë Takaktïk (Ajuiɛɛr) de Victoria yennë atekthok jäi.
Wël juëc kɔ̈k
Yïn lëu ba yök në dhöl ë Takatïk (Ajuiɛɛr) amatnhom de ye luɔɔi kënnë cï gɔ̈t në thoŋ ë Liŋëlith ka në thook kɔ̈k peei në aliiric.
Yïn lëu ëya ba Aguiɛr de Wɛ̈ɛ̈rë thok yök tënnë akut de (TIS) në 131 450 ku cɔl Akutnhom de Bɛ̈ny ku bääny cɔl në 03 9651 5111 të wïc yïn wël juëc
Yïn lëu ba akutnhom de Bɛ̈ny ku Bääny ya tuɔ̈c imeeil në antiracism.strategy@dpc.vic.gov.au
Updated