Ku saabsan Qalabka Xannaanada
Carruurta, cayaarta iyo barashadu waa is dhinac socdaan. Cayaartu waa sida carruurtu ku ogaadaan kuna bartaan wixii ku saabsan naftooda iyo adduunka ku wareegsan. Waalidiinta, daryeelayaasha iyo qoysaska ayaa qayb weyn ka ah safarkaas. Wax walba oo ku saabsan ilmahaaga Kinder Kit-ka waxaa loo sameeyey in la wadaago looguna raaxayso qoys ahaan.
Kindergarten-ka, Waxbarashada Sanadaha Hore ee Fiktooriya iyo Qaabka Horumarineed (VEYLDF) waxaa loo isticmaalaa in lagu abuuro khibrad waxbarasho kuwaas oo kaalmaynaya ilmahaagu inuu ku koro kuna bulaalo shan hab oo leh natiijooyin horumarineed. Shantaan natiijo waa:
- Aqoonsiga
- Barashada
- Bulshada
- Wada-xiriirka
- Samaqabka
Sanduuqa waxqabadka
Sanduuqa waxqabadka waa ka weyn yahay sanduuq lagu qaado buugta iyo alaabaha caruurta ay ku ciyaaraan. Waxaa loo isticmaali karaa siyaabo badan oo lagu taageero waxbarashada iyo horumarinta.
- Qaado sanduuqa waxqabadka markaad dibada aadeyso ama saaxibadaa iyo qoyskaaga aad is raaceysaan
- Darin cajiin ah
- Qalabka ciyaarta
Ma taqaanaa? Xarakaadka Kit-ka waxaa loogu talagalay inay ahaadaan kuwa beey'ad ahaan ku haboon. Waxaa laga sameeyay agab dib loo warshadeeyay haddii ay suurtagal tahay waxaana dib loogu isticmaali karaa si loogu keydiyo alaabaha ilmahaaga. Isku laab xirmada ama meel ku fidi si dusha sare ee cagaaran loogu isticmaalo ciyaarta male-awaalka ah.
Jeeso, sabuurad iyo tan wax lagu masaxo
Sabuurada iyo jeestadu waxay u fiican yihiin hal-abuurka iyo horumarinta xirfadaha dhaqdhaqaaqa wanaagsan marka ay carruurtu qabtaan jeestada. Sabuuradda waxa loo isticmaali karaa meel wax lagula sawiri karo jeesto waxaana sidoo kale loo isticmaali karaa in lagu sameeyo qaabab leh cajiinka ciyaarta.
- Meel bannaanka ka hel oo sawir waxaad hareerahaaga ku aragto
- U isticmaal jeestada si aad adduunyo uga abuurto mala-awaalkaaga
- Ku celceli qorista magacaaga
- Isticmaal koalaga saaran kan wax lagu masaxo dushiisa si aad u abuurto farshaxan xoqan. Dhig koala warqad hoosteeda oo si khafiif ah ugu xoq jeestada sabuurada loo isticmaalo
Ma taqaanaa? Tan sabuurada lagu masaxo in laga sameeyay balaastiig dib loo warshadeeyey oo soo haray markii lacagta Australia la sameeynayay.
Miraha
La abuurista miraha carruurta waa wax weyn, oo ku salaysan waaya-aragnimada sayniska kaas oo u ogolaanaya inay arkaan waxyaallaha la yaabka leh oo dabeecada adduunka. Waxay baran doonaan wixii ku saabsan dabeecada, dhisida luqada si loo raaco awaamiir sahlan. Waxay kaloo baranayaan sida loola socdo waxyaallo in muddo ah.
- Ka hadal wixii ku saabsan dhirta ka dibna sheeg qaybahooda
- U beera wadajir ahaan
- Wax ka baro meertada nolosha dhirta
- Sheeg miraha iyo khudaarta dukaamada
Ma taqaanaa? Alfalfa waa miraha qoyska digirta waxaana ka buuxa fiitamiino iyo macaadiin. Marka caleenta dhirta wax la yeello waxay farriin u diraan laxlaha una sheegaan inay ka caawimaan inay dib ubax ugu bixiyaan. Xitaa waxaad isticmaali kartaa markaad wax karsaneyso!
Xayawaanka dunta
Carruurnimada hore waa marka carruurtu bilaabaan inay si dheeraad ah u xakameeyaan murqaha yaryar ee gacmahooda, faraha, cududaha, cagaha iyo suulasha. Horumarinta murqaha dhaqdhaqaaqa gacmaha iyo faraha ayaa muhiim u ah is-daryeelka carruurta iyo marka dambe, qoraalka. Cunugaagu waxa uu kobcin karaa xirfadiisa dhaq-dhaqaaqa wanaagsan isaga oo isticmaalaya ciyaarta cajiinka, midabada ama dunta xayawaanka marka dambena, qoraalka. Waa kuwan qaar ka mid ah siyaabaha aad ugu tababaran karto xirfadaha dhaqdhaqaaqa wanaagsan:
- Dunta xariga kabaha geli godadka xayawaanka
- Fur oo xidh sanduuqa waxqabadka
- Ku celceli adigoo xiraya, furaya shinyeerka ama guluusyada
- Ku duub cajiinka lagu ciyaaro gacmaha iyo faraha
Ma taqaanaa? Xargaha kabaha ayaa la isticmaalayey ilaa 3000 BC si maqaar cagaha loogu xidho.
Halxiraalaha khariidada Australia
Xujooyinka fudud waxay ka caawinayaan ilmahaaga inuu yeesho dulqaad, feejignaan, xalinta dhibaatooyinka iyo xirfadaha dhaqdhaqaaqa wanaagsan. Marka ilmahaagu la falgalo xujada, waxay sameeyaan xulashooyin, aqoonsadaan qaababka waxayna isticmaalaan xusuustooda.
- Baro adkeysashada adiga oo isticmaalaya tijaabo iyo khalad (trial and error) si aad u dhamaystirto halxiraalaha
- Xoolaha ka hadal
- Marba qofkiin wax ha sameeyo
- Ku dhiiri geli carruurta inay ka hadlaan qaababka iyo inay isla egyihiin oo ay is geli karaan
Ma taqaanaa? Echidna iyo platypus waa naasleyda keliya ee adduunka ku nool ee ukunta dhala.
Qalimaanta wax lagu midabeeyo iyo buugaagta farshaxanka lagu sameeyo
Ku sawirida qalimada midabada wuxuu bixiyaa siyaalla badan oo wax loo barto:
- hormarinta xirfada farsamo sida qabashada qalin rasaaska
- isuduwidda gacanta-indhaha
- barashada ku saabsan midabka iyo qaabka
- ku muujinta hal-abuurka xaashi iyo aallada kale.
Tan ugu muhiimsan, carruurtu waxay baran doonaan inay si ammaan ah oo kalsooni leh wax u muujiyaan. Carruurta qaarkeed waxaa laga yabaa inay samaynayaan astaamo aadan aqoonsan karin adigu taasina dhib ma leh. Tani waa habka dabiiciga ah ee barashada sawir-qaadista iyo qorista.
- Isticmaal baadka farshaxanka si aad fikrad u keento
- Ku dhiirigeli qoyska waaya-aragnimada sawirida
- Hadal markaad sawirayso
- Magacaw midabada iyo qaababka
Ma taqaanaa? Qalimaanta wax lagu midabeeyo waxaa laga sameeyaa malabka shinnida oo sida shumaca oo kale laga dhigay, taasoo ka timaada hawllaha malabka ee ay sameeyeen shinnida Victoria. Marka ay shinnidu beerta ku jirto oo ay hesho shay muhiim u ah qoyskooda, waxay ku noqdaan buushka ay ku nool yihiin oo waxay sameeyaan qoob-ka-ciyaar yar.
Qaab dhismeedka
Abuuritaanka muusigu waa hab xiiso leh oo ay carruurtu ku bartaan erayo cusub, ku heesaan heeso, bartaan sida wax loo tiriyo oo ay nafsadooda u dareemaan wanaaag ama farxad. Qoob-ka-cayaarka, heesaha, dhaqdhaqaaqa iyo boodboodka ayaa dhammaantood ka mid ah madadaalada. Halkan waxaa ku yaalla fikrado aad kula raaxaysato muyuusig ilmahaaga:
- Tijaabi samaynta laxanka kala duwan
- Qoob ka ciyaar, dhaqaaq oo ku niiki heesta aad jeceshahay
- Tiri garaacista
- Isticmaal heeso ama suugaan si aad u dhisto erayada ilmahaaga
Ma taqaanaa? Dhaqamo badan ayaa aamminsan in loo isticmaalo ulaha roobka sidii qalab muusig si uu roob u keeno xilliyada abaarta.
Cajiin
Marka ilmahaagu isticmaalayo cajiin si uu wax u abuuro, waxay samaynayaan waxyaalla muhiima oo kala duwan:
- Wanaajinta xirfadaha wax qabadka
- isticmaalida qaybahooda dareenka si loo sahamiyo
- iyaga oo isticmaalaya mala-awaalkooda.
Abuurista playdough-gu waa qayb muhiima oo waxbarashada ilmahaaga.
- Dilindilay kubbada, garaac, ku garaac, isku majuuji
- U sticmaal koala saaran kan wax lagu masaxo shaambad ahaan
- Ku dar waxyaalla kale sida qoryaha ama baalasha ama qolfaha
- Ka samay astaamo wixii aad helli karto
Ma taqaanaa? Ciyaarta cajiinka (playdough) waa ay sahlan tahay in lagu sameeyo guriga waxaana jira cuntooyin badan oo sida loo sameeyo internetka laga heli karo. Si wadajira u samaynta cajiintaada waa xarakaad waxbarasho si loo baro waxwalba laga bilaabo xisaabta asaasiga iyo saynis bilaw ah.
Buugaagta carruurta
Wadajir u akhrinta buugaagta waa wax fiican xagga isku-xirnaanta iyo wadajir u shaqaynta qoys ahaan. Waa mid ka mid ah siyaallaha ugu muhiimsan oo lagu kaalmeeyo koritaanka. La wadaagista waqti wada-sheekaysi ilmahaaga waxay wanaajin doontaa mala-awaalkooda iyo erayadooda.
- Wadajir iu doorta buug
- Hella meel xasiloon oo aad fadhiisataan kuna akhridaan
- U ogoloow in ayaga ay rogaanboggaga
- U isticmaal codad kala duwan jilayaasha, ka hadal sawirada
Ma taqaanaa? Akhrinta buug dhowr jeer waxaa ku jirta faaiido iyada oo aan badanaa diirada la saareyn sheekada oo keliya. Weydii cunugaada wuxuu arko, ka hadal sawirada oo weydii 'Waxaan la yaabanahay waxa xiga ee dhici doona? '
Waxyaabaha faraha la geliyo (Finger puppets)
Waxyaabaha faraha la geliyo ayaa ka caawin kara carruurta inay si fiican u bartaan luqadda, sahamiyaan shucuurta, oo ay bartaan siyaabaha ay isu maareyn karaan iyagoo isticmaalaya ciyaar riwaayadeed. Sheeko-sheegid iyo ciyaar-doorku waa qayb muhiim ah oo ka mid ah sida carruurtu u fahmaan adduunka iyo naftooda.
- Ku sheeg xayawaanka luuqada Ingiriiska iyo luqado kale
- Samee jilayaal
- Samee sheekooyin
- U isticmaal boombale gudaha iyo dibaddaba
Ma taqaanaa? Waxaad u sameyn kartaa codad kala duwan mid kasta oo boombaleed ah, taasoo ka dhigaysa hab xiiso leh oo lagu raaxaysto ciyaarta hal-abuurka ah.
Dheellitirka dhagaxyada (balancing gems)
Isu dheelli tirka dhagaxyada waxay dhiirigelisaa ciyaarta hal-abuurka. Marka loo isticmaalo isdulsaarid oo la dhiso, xaglaha iyo qaababka kala duwan ee dhagaxyadu waxay kor u qaadaan xalinta mushkiladaha, wacyigelinta meelaha iyo xirfadaha dhaqdhaqaaqa.
- Keli u dhis ama ku dar baloogyada iyo kartoonada kale
- Baro oo ku celceli dulqaadka marka aad ururinayso dhagaxyada. Haddii ay dhacaan, qaado 3 neefsasho oo qoto dheer oo mar kale isku day
- Isticmaal mala-awaalkaaga si aad u abuurto adduunyo kala duwan oo leh dhagaxyada qaaliga ah
- Sahami luqadda qeexan ee ku saabsan qaabka, cabbirka iyo midabka
Ma taqaanaa? Macdanta sida garnet, topaz iyo zircon ayaa laga helay Victoria.
Dhisida bulsho
Fiktooriya waa bulsho kala duwan, gurina u ah dhaqamo kala duwan lagagana hadlo luqada kala duwan. Kala-duwnaanshuhu waa qayb weyn oo ah waxa naga dhigay cidda aan nahay. Waxyaallaha ku jira Kit-ka waxay kaalmeeyaan sheekooyinka wixii ku saabsan bulshooyinka kala duwan. Carruurta, cayaarta iyo barashadu waa is dhinac socdaan. Cayaaridu waa sida carruurtu ku ogaadaan kuna bartaan wixii ku saabsan naftooda.
- Isticmaal playdough si aad isaga dhigto inaad samayso cunto dhaqama kale, ama kuwaaga
- Rux Shape Shakers-ka markaad dhegaysanayso muusig dhaqameedka dhaqamada kale, ama kan dhaqankaaga
- Kala hadal ilmahaaga wixii ku saabsan wadamada kale iyo xayawaanadooda wadaniga ah
Ma taqaanaa? Hagayaasha oo ku qoran luqado badan waxaad ka heli kartaa halkan: vic.gov.au/kinder/translations(opens in a new window).
Buugaagta Auslan
Dhamaan buugaagta waxaa ku jira kitka Kinder-ka 2024 oo leh tarjumaada Auslan ah oo la helli karo. Waxaad isticmaali kartaa koodhka QR ee ka hooseeya linkiga fiidiyowyada buugaagta. Auslan iyo qoraallo ayaa iyagana lagu daray fiiidiyowyada.
Auslan waa luqadda dhegoolaha ee ay adeegsadaan inta badan bulshada Dhegoolayaasha Australiyaanka ah sidoo kale waa qayb ka mid ah Barnaamijka Luqadda Carruurnimada Hore ee Victoria oo laga heli karo qaar ka mid ah Xannaanada Afar-Sano Jirka.
Khubarada waxbarashada ayaa heshay inay jiraan faa'iidooyin badan ee carruurta ku baranaysa luqada kale da' yar kuwaas oo ay ku jiaraan:
- xirfadaha siyaadinta horay u akhrinta iyo horay-u-sii qorida
- furfurnaanta garashada
- xoojinta kalsoonida iyo samaqabka
- aqoonsiga dhaqan ee la xoojiyey.
Click on this linksi aad u daawato fiidyaha akhriska buugta oo ay ku jiraan Auslan iyo muuqaalo qoraal wata.
Ma taqaanaa? Dawladda Victoria waxay siisaa dhaqaale dheeraad ah carruurta ka qaybqaadanaysa si ay u shaqaaleysiiso macalin luqadeed aqoon leh si uu qayb ka mid ah barnaamijka Xannaanada Afarta Sano ugu bixiyo luqad kale iyada oo aysan kharash dheeraad ah ka bixin waalidka. Wax badan ka baro: vic.gov.au/early-childhood-language-program.
Badqabka iyo taageerada dheeraadka ah
Dhamaan carruurtu waxay siyaalla kala duwan u bartaan siday u awoodaan. Kitka ilmaha yar ee Kinder-ku wuxuu siiyaa ilmahaaga buugaag iyo tooyis loo isticmaali karo siyaalla badan oo kala duwan si loolan ah dhamaan awoodaha. Haddii aad u malaynayso in adiga ama ilmahaagu aad u baahan kartaan taageero dheeraad ah, waxa jira dhawr siyaabood oo aad ku heli karto caawimo:
- Macalimiinta xanaanada Victoria waxay leeyihiin xirfado iyo aqoon ay ku caawiyaan. Kala hadal macalinka ilmahaaga wixii su'aalla ah oo aad qabto
- Samayso ballan si aad u aragto dhakhtarkaaga ama hooyada iyo ilmaha kalkaalisada caafimaadka si aad ugala hadasho su'aallahaaga
- Ka wac khadka waalidka (Parentline) 13 22 89 si aad u hesho la-talin iyo taageero lacag la'aan ah isla markaasna wax kasta ay yihiin sir
Kaalmo ma u baahan tahay? Si aad wax badan uga ogaato noocyada kaalmada laga yaabo in ilmahaagu helli karo gal: www.vic.gov.au/kindergarten-programs-and-initiatives. Waxaad kaloo weydiin kartaa macalinkaaga kinder-ka talasiin siyaada ah oo kaalmo ku haboon ilmahaaga.
Ixtiraamka aqoonsiga/dhaqanka
Dhaqamada Koorie waa qayb muhiim ah oo ka mid ah taariikhda Australia. Ku dhiirigelinta carruurta inay bartaan wixii ku saabsan dhaqamada kala duwan waxay dhisaan fahmida, aqbalaada iyo hanka. Dhaqamada Aborijiniska iyo Torres Strait Islander ayaa maanta nool oo kobcaya, waxaanan ku hanweynahay inaan u dabaaldegayno qorayaasha iyo farshaxanimada kujira gudaha Qalabka. Waa kuwan qaar ka mid ah waxqabadyada ka caawinaya ilmahaaga inuu wax badan ka barto caadooyinka iyo dhaqamada Koorie.
- Baro calaamadaha Koorie ee walxaha ama xayawaanka
- Ka hadal hogaamiyayaasha Koorie, geesiyaasha ciyaaraha ama fanaaniinta
- Wax badan ka baro dhaqamada iyo dadka Koorie
Ma taqaanaa? Website-ka Ururka Waxbarashada Aboriginal-ka ee Victoria wuxuu leeyahay madadaalo, hawlqabadyo sahaminaya caadooyinka iyo dhaqamada Koorie. Booqo mareegaha: vaeai.org.au.
Farshaxanka dadka asalka ah (Aboriginal)
Waa xilli habeen ah Gunditjmara Mirring (Waddanka). Dayaxa iyo xiddigo badan ayaa cirka ka iftiimaya.
Jidadka karrayn (kangaroo) waxay ku kala firirsan yihiin Mirring oo dhan. Mararka qaarkood waxaad arki kartaa karrayn boodboodaya ama cunaya cawska.
Weengkeel (koala) waa soo jeedaa oo wuxuu haysta laanta ka mid ah geed xanjada webiga cas. Geedkan waxaa loo adeegsan jiray abuurista waxyaabo ay ka mid yihiin gaashaan, doonyaha iyo coolamons ka.
Dhulka, cirka, biyaha iyo xoolaha ayaa muhiim ah. Xusuusnow inaad ixtiraamto iyaga.
Nakia Cadd waa Gunditjmara, Yorta Yorta, Dja Dja Wurrung, Bunitj, Boon Wurrung iyo naag Taungurung ah. Nakia waa hooyo, farshaxan iyo milkiilaha meherad yar ee 'In ka badan Lines' waxayna aad u xiisaysaa qabashada iyo wadaagista sheekooyinka iyada oo loo marayo farshaxanka.
Weydii: Waa ayo Milkiilayaasha Dhaqanka ee dhulka aad ku nooshahay, wax ku barato oo aadna ku ciyaarto? Markaad dibadda joogtid, maxaad aragtaa, kuusoo ura oo aad maqashaa?
Updated