Anyuuth tënë anïïn
Baŋdun de Kinder Kit
Riäŋ ee ya këde miɛtë piöu ku ye kuer ë kɔc cuöt piööc ku lɔtueŋ de mɛnhdu. Amëdhiëëth, dumuk ku anïn aaye biäkdït ee keny tuï.
Kinder Kits aa yeke thiööŋiic në athör, käŋë piööc ee mïth ke riäŋ ku loilooi cïke looi tënë mɛnhdu ku paandu/aniɛ̈ndu ago piöth aa miɛt baai.
Kinder Kit tök anɔŋic kä cïke luöi mɛnh nɔŋ run-kaa-diäk.
Ajuɛɛr ë luɔɔi ë Run ke Dac Piöc ku Lɔtueŋ ë kɔc ë Victoria
Dupiöny de mïth kor ku dupiööc aaye mɛnhdu kuɔny bë cil/dït ku piöc.
Ajuɛɛr ke Kindergarten ee luuï në Ajuɛɛr ë luɔɔi ë Run ke Dac Piöc ku Lɔtueŋ ë kɔc ë Victoria (VEYLDF).
Kuatë kë riëëc ëbɛ̈n në Kinder Kit yic ee rek kenë 1 ka käjuëc ë bɛ̈n bic në piööc ku lɔtueŋ yic në (VEYLDF) yic:
- Ŋïc
- Piööc
- Wut
- Jam
- Pial
Bɛk ee gäk në kɔc kɔ̈ɔ̈th
Bɛɛk ee gäk në kɔc kɔ̈ɔ̈th ke kinder kit aa lëu bïke yaa luööi në kööl thok ëbɛ̈n.
Mɛnhdu alëu bë thuurdɛn piɔ̈ɔ̈c në kën cï nuɛɛt agenkɔ̈u alɔŋ ciëën, agokï ŋic ee bɛk no yee këdɛn.
Liep bɛk ee gäk në kɔc kɔ̈ɔ̈th yic ku tiɛ̈ɛ̈të nyin në yuïïn ee tuɔk thöök. Loi kɔn alath kë ye riäŋ thɔ̈ɔ̈ŋë kɔ̈u.
- Miɛɛtë ka luɛ̈t yuïn/wïnë bɛk ee gäk në kɔc kɔ̈ɔ̈th agör bɛk tɔ̈ në mɛnhdu ŋek nhial.
- Cak dom kä yennë ke alath nuɛɛt piny.
- Ŋiɛ̈ɛ̈cë thuur në kën cïnë rin gät ë yekɔ̈u.
- Piɔ̈ɔ̈cë tëttëët kë gɔ̈t tueŋ.
Kuɛ̈n
Kuɛ̈n ee kuer dït piɛth kubïnë kaam nɔ̈k atök kë kɔc ye anïn. Ee kuer töŋ de kuɛɛr thiekiic lëu bïn mɛnhdu ya kony ku ba ya yiɛ̈knhial.
Rɔ̈ɔ̈m ë dhamɛn akölkööl në nïn yiic ëbɛ̈n kenë mïthku abë kony bë thööŋë yic de käŋ dɛn ku wël yam.
- Kuanykë athöör në tök.
- Yök tën piɛth ladïu bïn nyuc thïn ku kuɛ̈në.
- Gämë kek kaam agokï atɛ̈ɛ̈k kɛn gam në biäkde kë dɛ̈t lëu bë bɛ̈n bic pee në akölkööl yic.
- Loi röl wääc yiic.
Thuur ku luɔi de alääma
Thuur ku luɔi de alääma ee mïth cɔl ëke ye röt cäät në kuer ë ŋiɛc täŋë nhom. Në ŋïny bï kek e ŋic kenë awaraŋ a aloon kë thuur, mïth aa:
- tëttëët ye kek ke käŋ dɔm looi, kë ye kën thekic tënë biäkde piööc ë gɔ̈t
- luɔɔi ë cin - ke nyin juakic
- piööc në cït/kït, kä cïke thuur ka guaŋ ke, kä cïke jiɛt ku jïtjït
- ciäät ë täŋë nhom
- jam kenë kɔc kɔ̈k.
- Dɛɛtë mɛnhdu piöu ago ajuɛɛr ë thuur yaa nhiaar. Thuur alëu kubë ŋïnyë rot alɔŋde kën looi raan looi.
- Jaamë në ye thaar thuur yïn kënnë yic.
- Dët kït ku kä cïke thuur/guaŋ ku cäkë keek.
Loilooi ke täŋë nhom
Riäŋ ë täŋë nhom ee käŋ kaa 5 ee mɛnhdu ke käŋ ŋic jɔt-kɔ̈ɔ̈th – daai/tiŋ, ŋör, pïŋ, gɔ̈t/jäk ku bil. Yeen ee kuer miɛtë piöu kuba caath, bä yök ku piɔ̈ɔ̈cë në baŋde kë loirot yï lɔ̈ɔ̈m në pinynhom.
- Wɛië/cuɔthë piɔ̈ɔ̈cë guömë kë rilic të nëër yïn tup nhïïm. Naa lönykï, kë mɛnhdu alëu kubë wëëi dït kaa 3 looi ku ber them pe.
- Them kuba tiɔm ë riäŋ ee cuëëc melic kë ye kura, loi thura, patic ku nhiɛi yic.
- Luɔikä diɛt atök. Cak cök kë diɛt ku thooŋ në mɛ̈ŋ bïn yï cin maŋ ka tɔŋ kä tɔ̈ baai kɔ̈ɔ̈th.
Riäŋ bic
Riäŋ bic cï ciaathic ee baŋdït de cil/dït dït, lɔtueŋ ku pial tënë mɛnhdu.
Mïth alëu bïkkï:
- ciɛɛth ku loikï määth/ruäi kenë kä ŋë wëëï ku kä ciee wëëï në piööc bïï kek piöc në kä cïke cak
- naŋ nhomlääu yök
- yaa liääp kenë mïth kɔ̈k
- ciɛɛth ku piööckï të cït tën yennë alööc piɛth luɔɔi thïn
- luuï në tën ee guöp ëbɛ̈n rot wɛl thïn, luɔɔi ë cin - ke nyin ku tëttëët kë täŋë nhom ye kek ke käŋ dɔm.
- Jamë në baŋde yïïth ke tiim ku cäkë cït/kït wääc yiic ku kä cïke thuur/guaŋ/cuëëc.
- Cuɔmkä tiim atök.
- Rek rot kenë kä cïke cak. Jamë në baŋde gël de tëdan thiök kenë ɣok.
- Yïk amäära ë tiɔp.
Riäŋ de kɛ̈ɛ̈r ë këdɛ̈
Riäŋ de kɛ̈ɛ̈r ë këdɛ̈ ee mïth dɛɛt piöth kubïk luuï në akölkööl thööŋë yiic në kɔc nhïïm ku lömkï lon de kɔc kɔ̈k.
Mïth aayee riäŋ de kɛ̈ɛ̈r ë këdɛ̈ looi kubïk thook thiekiic piɔ̈ɔ̈c ku tëttëët ke cieŋ, anɔŋ yïk:
- ciɛɛth ku cäŋ de pinynhom yam/jöt
- emeril ku pɛ̈lë ŋɛk purtha
- kuɛr ke liääp kenë kɔc ku jɛ̈ɛ̈më yic de kë nuan kɔc në kɛmkɛɛn.
- Luel rin ke läi në Dïŋŋïlïth ku thok kɔ̈k.
- Cak kɔc bë luuï thïn.
- Loi akökööl.
- Loi raan/län cïï thuur ago ciɛɛth ku luel tën yïn rot yɔ̈k thïn ku alajiɛth wääc yiic.
Thuëcthuëëc
Riäŋ në Thuëcthuëëc kenë aniɛ̈ndu/paandu ee kuer dït piɛth yïn tëttëët ë cieŋ ke mɛnhdu.
Thuëcthuëëc aalëu bïkkï mïth piɔ̈ɔ̈c në nambaa, tëttëët ke thok ku luɔi anuɛɛn.
- Piɔ̈ɔ̈cë lööŋ ke thuëcthuëëc ku piɔ̈ɔ̈cë pɛ̈lë ŋɛk purtha.
- Piɔ̈ɔ̈cë tën yennë anuɛɛn luɔɔi thïn ku tëttëët ke muŋë käŋ në kɔc nhïïm.
- Jamë në këde nambaa ku kuɛ̈n aduɔt.
Yïŋde wut
Riäŋ ee të cït tën ee mïth röt yɔ̈k thïn ku ŋickï röt ku pinynhom në kek lɔ̈m. Tënnë mïth, pol ku piööc aye lɔ ëtök. Aduɔt tɔ̈ në Kinder Kitdu yic aa yïn kuɔny ba naŋ muɔŋ/abora në biäkde juëcë yic ku cieŋcieeŋ wääc yiic.
- Jaamë wennë mɛnhdu në wɛ̈t de bɛ̈i kɔ̈k peei ku läi tɔ̈ në bɛ̈iken yiic.
- Tïŋ karita de pinynhom kuba tïŋ en tënë jɛ̈l thook cök thïn.
Ba tän de kɔc ya riɛ̈u
Deetë mïth piöth kubïk cieŋcieeŋ kedhiɛ piɔ̈ɔ̈c ee dɛ̈të yic de këdɛ̈ŋ looi, gɛ̈m ku nhiam. Cieŋcieeŋ ke kɔc Aborigin ku Torres Strait Islander, ku ëtɛ̈ɛ̈n alɔŋde Victoria, aa ciëŋ kɔc kuurï kuka latueŋ apiɛth yeköölë. Ɣok aa nhiam kubu yai yaa looi në këdɛn këke ye dugɛ̈t ku amëkëët në Kit ic. Käkä aayee loilooi kɔ̈k wɛ̈në mɛnhdu kuɔny në piöc ë baŋ de cieŋ thɛɛr ë Koorie ku cieŋcieeŋ:
- Piɔ̈ɔ̈ë kït ë nyooth ke Koorie tënë käŋ/aduɔt ka läi.
- Piɔ̈ɔ̈cë ku jamë në baŋde cieŋcieeŋ ke Koorie, bänykɛn ku kɔckɛn cë kä riliic looi.
- Yök/ŋic thiɛkëyic ë gam de Baai/Dola.
Wɛ̈bthait ë Victorian Aboriginal Education Association Inc. (Akutnhom ë Gɔ̈t Kɔc Aboriginal) anɔŋic loilooi ke miɛtë piɔ̈u, loilooi ë kɔc muɔ̈k nhïïm piny wën ë ciɛɛŋ thɛɛr de kuan ë Koorie ciaathiic/tïŋiic.
Athöör cï keek gɔ̈ɔ̈r në thoŋ ë Auslan
Auslan ee kïn ë jam ee looi në Ajuɛɛr ë Thok de Thukul de Mïth Kor alɔŋde Victoria. Yennë ajuɛɛr kënë atɔ̈ tënë Thukul ë Mïth ke Rodha nɔŋ Run kaa Ŋuan käk.
Yeen anɔŋ käjuëc piɛth yeke yök thïn tënɔŋ mïth tɔ̈ në ye run reenkä piööc thoŋ dɛ̈t anɔŋ yïk:
- Ee ŋïc alɔŋë kuɛ̈n ku gäär juakic
- ee ŋiɛ̈c täk cɔk loi rɔt
- juëŋë yic de ŋäthë rot ku pial
- ee ŋïny de ciɛɛŋ juakic ku bï cɔk ril.
Käjuëc ke athör cïke mat në Kinder Kit ke 2025 yic anɔŋiic gɛ̈rë yic de Auslan tɔ̈.
- Luel tën ee yɔ̈krot në thoŋ de Auslan ic
- Luel ɣällo në thoŋ de Auslan ic
Piath ku juëkë kuɔɔny
Mïth kedhiɛ aye piëc në kuɛɛr wääciic ku në thɛɛrkeen rɔ̈ŋ kennë keek yiic. Kinder Kits aaye mɛnhdu gäm athör ku käŋë riäŋ ë kɔc nyuööth wɛ̈n lëu bïke looi kuɛr juëc wääc yiic agorë käjuëc ë röt lëu them.
Naa ye yïn ka mɛnhdu en wïc kuɔny juakic, kuɔny atɔ̈ në ɣän tɔ̈ ciëën käkä:
- Dupiöny de mïth kor aanɔŋ tëttëët ku ŋïny yekek kony. Jamë kenë dupiöny de mïth kor de mɛnhdu në baŋde thiëcthiëëcku
- Loi aruk bïn akïmdu ya lɔ neem ka akïm de diäär ku mïth lɔ neem ago käkuɔ̈ɔ̈n kɔɔr ba keek lɔ thiëëc lɔ jaamic thïn ëtënnë
- Yuöpë Call Namba ë kuɔny amëdhiëëth në 13 22 89 abac, ago yïn lɔ jääm nhom ku bï yïn ya lɔ kuɔny thïn ëtënnë
Loilooi eke piɔ̈ɔ̈c në Thukul ë Mïth Kor yic
Takic në jɔ̈k bïn jɔk në lon piɔ̈ɔ̈cë alɔŋde bak de Kindergarten bɔ̈nhial arët alɔŋde Victoria. Kubïï yïn kuɔny ba bɛ̈n ke yï ee dupiöny de mïth kor ka dupiööc, anɔŋ:
- alöc akuën piɔliic
- Ithkolacïp ke naŋ piöu
- Wëu yeke dam bic.
Ba Kinder Kit du gaam
Të cïï mɛnhdu thök kenë aduɔtkɛn ke Kinder Kit, takic ba keek miaac tënë akutnhom ë miɔɔc ago raandɛ̈t pee nhiar ku luïkï në keek.
Të tɛk yïn en ee kë nɛn bïï miaac, kë anyuuth ë kony ee: lëu ba ë kënë gäm mäth? Naa yee juɔɔp ɣëë, kë yen alacök kubïï gäm akutnhom ë miɔɔc.
Miɛɛc de käŋ lajik ee piath tënë muöökë këdɛ̈ cök ku luɔi de gɛɛra ë jeu.
Updated